AWBI म्हणते की प्राणी आणि पक्ष्यांना अन्न पुरवणे हा घटनात्मक अधिकार म्हणून संरक्षित आहे. भटक्या कुत्र्यांना आणि मांजरींना खायला घालण्यावरून प्राणीप्रेमींच्या हक्कांवर वाद निर्माण होत असताना, भारतीय प्राणी कल्याण मंडळाने (AWBI) असे निर्देश जारी केले आहेत की, कलम 51(A) अंतर्गत प्राणी आणि पक्ष्यांना खाद्य देणे हा घटनात्मक अधिकार म्हणून संरक्षित आहे.
“AWBI ने सर्व स्थानिक स्वराज्य संस्था आणि नगरपालिकांना जारी केलेल्या मार्गदर्शक तत्वांमध्ये असे नमूद केले आहे की, कोणत्याही व्यक्तीला प्राणी आणि पक्ष्यांना खायला देण्यास मनाई केली जाऊ शकत नाही,” असे डॉ भगवान पवार, पुणे महानगरपालिका (PMC) आरोग्य प्रमुख म्हणाले.
तसेच रस्त्यावर भटक्या कुत्र्यांना खायला घालणाऱ्या व्यक्तींना विरोध होण्याच्या घटना असामान्य नाहीत. तथापि, प्राणी आणि पक्ष्यांना आहार देणे हा सर्व प्राणीप्रेमींचा घटनात्मक अधिकार आहे हे ओळखणे महत्त्वाचे आहे. या अधिकाराचा वापर करण्यापासून व्यक्तींना अडथळा आणण्याचा किंवा त्यांना मानसिक त्रास किंवा शारीरिक इजा पोहोचवण्याचा कोणताही प्रयत्न हा कायदेशीर गुन्हा आहे.
तसेच AWBI ने या संदर्भात जनजागृती करण्याचे निर्देश दिले आहेत, यावर पवार यांनी भर दिला. भटक्या प्राण्यांना आणि पक्ष्यांना खायला देण्याचे प्राणी प्रेमींचे हक्क समाजाने समजून घेतले पाहिजेत आणि त्यांचा आदर केला पाहिजे. याचबरोबर, AWBI ने ठरवून दिलेल्या मार्गदर्शक तत्वांनुसार, दगड मारणे, लाथ मारणे किंवा एखाद्या प्राण्याला काठीने मारणे, तसेच एखाद्या प्राण्याला त्याच्या जागेवरून जबरदस्तीने हाकलणे यासारख्या कृत्ये प्राण्यांवर क्रूरता कायद्यानुसार गुन्हा मानली जातात.
तसेच शिवाय, भारतीय दंड संहिता (IPC) च्या कलम 429 अन्वये, प्राण्यांवर क्रूरता हा दंडनीय गुन्हा आहे, ज्यामध्ये दंडासह पाच वर्षांपर्यंतच्या कारावासाची शिक्षा होऊ शकते.पवार पुढे म्हणाले की, या नियमांची माहिती देणारे सूचना फलक पुणे शहर पोलीस आयुक्तालयातील सर्व पोलीस ठाण्यांच्या बाहेर लावण्यात आले आहेत.
याचबरोबर, पीएमसीच्या आगामी अर्थसंकल्पात पुणे रेबीजमुक्त करण्याचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी विशेष तरतूद करण्यात येणार आहे. या उपक्रमाचा एक भाग म्हणून, लोकसंख्या नियंत्रित करण्यासाठी आणि रोगाचा प्रसार रोखण्यासाठी भटक्या कुत्र्यांचे लसीकरण आणि नसबंदी मोहीम राबवली जाईल. याशिवाय, रस्त्यावर आढळणाऱ्या भटक्या कुत्र्यांना आणि मांजरांना वैद्यकीय उपचार देण्यासाठी सर्वसमावेशक यंत्रणा स्थापन केली जाईल.
याशिवाय, पुणे शहराच्या हद्दीतील 34 गावांमध्ये भटक्या कुत्र्यांची संख्या मोजण्यासाठी जनगणना केली जाईल. सध्या पुण्यात अंदाजे 1.79 लाख भटकी कुत्री आहेत, असे पीएमसीच्या पशुवैद्यकीय अधिकारी डॉ. सारिका फुंडे यांनी सांगितले. तथापि, हा आकडा 3 लाखांपर्यंत वाढण्याचा अंदाज आहे, ज्यामुळे भटक्या प्राण्यांच्या अति लोकसंख्येच्या समस्येचे निराकरण करण्यासाठी सक्रिय उपायांचे महत्त्व अधोरेखित होते.
